Ziemia luborzycka jest bogata w ślady różnych prehistorycznych kultur, a także dużą ilość rzeczy pochodzenia rzymskiego, które przywędrowały tutaj wraz z kupcami znad basenu Morza Śródziemnego czy też z ludami, które handlowały lub napadały na osady rzymskie w granicach imperium.
Od XII wieku znane są pierwsze osady wiejskie, a masowa akcja kolonizacji na prawie niemieckim, a więc fundowania wsi należących do rycerstwa lub kościoła, nastąpiła w XIV wieku. Wcześniej jednak, ok. 1222 r. została erygowana parafia pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Luborzycy, a jej fundatorem był biskup krakowski Iwo Odrowąż. W tym samym roku powstaje z jego inicjatywy klasztor i kościół cystersów w Mogile pod tym samym wezwaniem. Dla biskupa Iwona Odrowąża duże znaczenie miało odnalezienie, podwyższenie, a co z tym się wiąże, adoracja Krzyża Pańskiego, dlatego tyle jego fundacji nosiło takie wezwanie.